De kracht van een verhaal

In vroeger dagen werden verhalen verteld. Op veel plekken op deze planeet was er nog geen schrift. Daarom bestond de noodzaak om verhalen uit het geheugen op te dissen en zo te brengen. Dat had veel voordelen. Men moest zich wel trainen in het onthouden ervan. En mensen kwamen bij elkaar om er naar te luisteren. De verhalenverteller had een belangrijke functie. Elke keer dat een verhaal verteld werd, was uniek Een mens is nou eenmaal geen machine, dus liep men de kans dat het verhaal net even anders vertelt werd dan de vorige keer of de volgende keer. Men gaf verhalen door, ook aan de volgende generatie. Een erfstuk als het ware, waarin de geschiedenis en de roots van een volk of familie doorgegeven werd. Je diende daar zuinig op te zijn, want het was de enige informatie. Er bestond geen boek om het na te kijken, geen computer. En ook geen beeld van personen, want er waren geen camera´s om ze te fotograferen of te filmen. De verteller schilderde het portret van de personen en ook de omstandigheden. 
In alle culturen kwamen die voor, meestal kwam men bijeen rond een vuur, vaak in de vorm van een cirkel. Zo kon iedereen de verteller zien en horen. En genieten van het verhaal. Een verhalenverteller gebruikte daarbij vele dingen. Alllereerst zijn of haar stem, bovendien vaak de handen of soms het hele lijf.
Men maakte gebruik van geluiden, soms muziek, soms zelfs dans, gebaren. Dat is tot op de dag vandaag zo gebleven. Al is het soms uitgesplitst. Een gewoon verhaal, een gedanst verhaal b.v. in ballet. Een gespeeld verhaal, een toneelstuk of cabaret. Een verhaal met poppen, b.v. poppenkast of wajang/schimmenspel.
Een goed lied vertelt ook een verhaal of het nou een aria uit een opera betreft, een jazz song, een smartlap, een volkslied of een rap.
Niet alleen bij elke cultuur komt het voor, ook bij elke religie. Jezus was een begenadigd verhalenverteller. Mohammed ook, net als Boeddha. Maar ook b.v. Gandhi.
Politieke verhalen zijn ook belangrijk. Een man als Marten Luther King en Obama zijn gekomen waren ze kwamen door verhalen. En ook Hitler, Sadam of Khadaffi kwamen vooruit door verhalen, soms zelfs door henzelf verspreid, al dan niet waar.
En in de literatuur zijn tal van verhalen die beroemd zijn geworden. Duizend en één nacht zijn ontstaan doordat één iemand verhalen vertelde. Anne Frank vertelde verhalen toen ze in de penarie zat in een verborgen ruimte en werd wereldberoemd en een icoon, voor altijd.
Verhalen vertellen kan ook heel gevaarlijk zijn, kijk maar naar Salman Rushdie. Maar ook heel veel geven, zoals de geschriften van de Dalai Lama of de Tao uit China.
Het kan troosten, zoals mensen troost vinden in psalmen of in gedichten. En ook recepten vertellen verhalen. Over wat er in streken groeit of voorkomt aan dieren en hoe mensen dat klaarmaken voor consumptie.

Via de boekdrukkunst werden verhalen veel sneller verspreid dan voorheen. Mensen hoefden niet langer zelf t e reizen en hun verhalen aan de man te brengen. Men stuurde het boek of zocht het op in een bibliotheek.
Nu kan het nog sneller met de komst van de computer. 
Het is niet langer nodig om bij een vuur te zitten en te luisteren. Je kunt een blog openen en op elk gewenst moment iets lezen. Toch vind ik het soms jammer, hoeveel voordelen er ook aan zitten. Het haalt toch een stuk van de romantiek af. Je hoeft er minder moeite voor te doen, niet te reizen, niet te luisteren met aandacht, niet dat op te slaan in je geest. De kunst om dat te doen en het later weer voor de geest te halen, kunnen we daardoor verliezen. En ook het respect voor een verteller die een verhaal goed vertelt. 
Even een stukje lezen op je tablet of je iPhone is toch iets anders dan een nacht lang tussen dorpsgenoten naar een wajangspel te kijken....En het is heel erg moeilijk om dat bewust terug te draaien. De computer een moment aan de kant te schuiven en bij je kinderen een verhaal te lezen of te vertellen. Laten we het toch maar doen, van tijd tot tijd. Het vuur aan of een kaarsje en vertellen terwijl een ander of anderen lekker loom achterover hangen aan je lippen. En lach, droom of voel je getroost, gesterkt of wakker geschud door wat je hoort. En deelt. Want zeg nou zelf: wat is een dorpshuis, een kroeg, een kapper, een sauna zonder verhalen?
Zelfs een bruiloft, verjaardag, begrafenis zijn niks zonder verhalen...het hoort bij ons! Een verhaal kan altijd en overal. Met zijn tweeën of met een groep, bij jong en oud, in de bus, op de trap, in de lift, onder het sporten, in het toilet, bij de was, onder het roken, het eten, het drinken.